Dożywocie jest umową dwustronnie zobowiązującą, wzajemną i odpłatną, której celem jest zapewnienie zbywcy albo osobie mu bliskiej dożywotniego utrzymania w zamian za przeniesienie własności nieruchomości. Umowa kreuje stosunek trwały, który wygasa w chwili śmierci dożywotnika, z tym że w braku odmiennej umowy obowiązkiem nabywcy nieruchomości jest również sprawienie pogrzebu.
Jako Adwokat specjalizuję się w prawie cywilnym, jeśli masz zatem problem z umową dożywocia, to serdecznie zapraszam do kontaktu: www.kancelariawach.pl Pomogę Ci między innymi przy zawarciu umowy dożywocia, mogę także reprezentować w sporach dotyczących wykonywania czy rozwiązania umowy, a także w wielu innych czynnościach.
Na czym polega umowa dożywocia?
Zgodnie z art. 908 Kodeksu Cywilnego, jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Przekładając to na bardziej zrozumiała formę, można wskazać, że nabywca nieruchomości powinien zaopiekować się zbywcą, zapewnić mu dach nad głową i zadbać o zbywcę aż do jego śmierci. Strony mogą jednak w umowie elastycznie określić obowiązki zobowiązanego z umowy dożywocia.
Prawo dożywocia jest niezbywalne, zatem dożywotnik nie może go przenieść na inną osobę oraz nie podlega ono dziedziczeniu. Dożywocie wygasa z momentem śmierci dożywotnika.
Umowa dożywocia może przewidywać także ustanowienie użytkowania na rzecz dożywotnika, służebność osobistą lub rentę.
Czy jest możliwa zmiana treści stosunku dożywocia?
Istnieje możliwość zmiany, ale tylko w określonych wypadkach. Istotną cechą stosunku opartego na umowie dożywocia jest pozostawanie zobowiązanego i dożywotnika w bliskości, a przynajmniej w bezpośredniej styczności. Często jest to jednak stosunek trwały i wieloletni, zatem istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia okoliczności uniemożliwiających dalsze utrzymywanie tego rodzaju relacji. Nie ma znaczenia, która strona swoim postępowaniem spowodowała konieczność zmiany stosunków.
Art. 913 Kodeksu Cywilnego przewiduje dwa rozwiązania. Po pierwsze jest możliwość zamiany na dożywotnią rentę, a po drugie, w wypadkach wyjątkowych umowa o dożywocie może zostać całkowicie rozwiązana. Pamiętać należy o tym, że są to dwa różne roszczenia i można wybrać tylko jedno z nich.
Zamiana dożywocia na rentę.
Żądanie zamiany uprawnień objętych treścią umowy dożywocia może dotyczyć wszystkich lub tylko wybranych świadczeń. Z roszczeniem może wystąpić zarówno dożywotnik, jak i zobowiązany właściciel nieruchomości. Do zamiany dożywocia na rentę wystarczające jest stwierdzenie przez Sąd, że pomiędzy stronami istnieją złe stosunki, nie ma natomiast znaczenia jakie są przyczyny powstania konfliktu.
Sąd, ustalając wysokość renty, ma obowiązek obliczenia wartości uprawnień przysługujących dożywotnikowi, bez znaczenia pozostają potrzeby uprawnionego. Renta powinna odpowiadać wartości rynkowej zamienianych świadczeń, pozwalającej dożywotnikowi zachować dotychczasowy poziom życia.
Rozwiązanie umowy o dożywocie.
Rozwiązanie umowy o dożywocie, w przeciwieństwie do zamiany na rentę, wymaga zaistnienia szczególnych okoliczności, które uzasadniają zakwalifikowanie wypadku jako wyjątkowy. Przepisy nie precyzują czym jest wyjątkowy wypadek, szczegółowych wyjaśnień trzeba szukać w orzecznictwie. Przykładowo Sąd Najwyższy wskazał, że wypadek wyjątkowy ma miejsce wtedy, gdy dochodzi do krzywdzenia dożywotnika i złej woli nabywcy nieruchomości (wyrok SN z dnia 9 kwietnia 1997 r., III CKN 50/97). Wyjątkowość wypadku może zachodzić np. w razie naruszania nietykalności cielesnej dożywotnika czy popełniania wobec niego innych czynów karalnych.
Umowa dożywocia a zachowek.
Inaczej niż w przypadku umowy darowizny, umowa dożywocia powoduje, że nabywca nieruchomości po śmierci dożywotnika nie jest zobowiązany do zapłaty zachowku na rzecz jego spadkobierców. Umowa dożywocia nie jest bezpłatnym przysporzeniem, w przeciwieństwie do darowizny. Zatem spadkobiercy nie będą mogli żądać zachowku od wartości nieruchomości przekazanej w drodze umowy dożywocia, tak jakby to mogło się wydarzyć w przypadku umowy darowizny.
Obdarowanie bowiem polega na nieodpłatnym przekazaniu części swojego majątku. Umowa dożywocia nie jest umową nieodpłatną, w tym przypadku przekazanie własności nieruchomości następuje w zamian za dożywotnie utrzymanie dla osoby przekazującej nieruchomość.
Z tej też przyczyny można uznać umowę dożywocia za korzystniejszą. Umowa dożywocia sprawdzi się w przypadku chęci pozbawienia spadku naszego przyszłego spadkobiercę.
