Czym jest umowa o zrzeczenie się dziedziczenia?
Dziedziczenie nie zawsze związane jest z otrzymaniem w spadku po zmarłym wartościowych dóbr. Czasem dzieje się tak, że spadek oznacza dla kogoś same kłopoty, jak przykładowo długi. Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego – nie ma obowiązku przyjęcia spadku. Można zrezygnować ze spadku jeszcze za życia spadkodawcy.
Zrzeczenie się dziedziczenia to umowa, którą zawierają przyszły spadkobierca i przyszły spadkodawca. Umowa taka musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.
Często sprawy związane z dziedziczeniem i spadkami są skomplikowane. Jeżeli potrzebują Państwo pomocy w tym zakresie, serdecznie zapraszam do kontaktu: www.kancelariawach.pl
Co to jest zrzeczenie się dziedziczenia?
Zgodnie z art.1048 Kodeksu Cywilnego, spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka jest wyjątkiem, albowiem, co do zasady, zgodnie z art. 1047 Kodeksu Cywilnego, umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna.
Zrzeczenie się dziedziczenia to odrzucenie spadku jeszcze za życia spadkodawcy. Kontrakt taki wywołuje jednak skutki prawne dopiero w chwili śmierci spadkodawcy. Skutkiem prawnym tej umowy jest wyłączenie tego spadkobiercy od dziedziczenia ustawowego po spadkodawcy, przy czym, w braku odmiennego zastrzeżenia, wyłączenie to rozciąga się na jego zstępnych (art. 1049 § 1 Kodeksu Cywilnego).
Należy pamiętać, że dla zachowania ważności umowy, musi ona zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Niezachowanie formy szczególnej aktu notarialnego powodować będzie nieważność czynności prawnej. Warto także zauważyć, że jednostronne oświadczenia spadkobiercy o zrzeczeniu się dziedziczenia nie wywoła żadnego skutku prawnego.
Kto może zawrzeć umowę o zrzeczenie się dziedziczenia?
Przedmiotem zrzeczenia się jest wyłącznie dziedziczenie ustawowe. Umowę może zawrzeć każdy spośród spadkobierców ustawowych, nie zaś tylko ten, który w dacie zawarcia dochodziłby rzeczywiście do dziedziczenia.
Stronami umowy o zrzeczenie się dziedziczenia są przyszły spadkodawca i jego przyszły spadkobierca ustawowy (którykolwiek, niekoniecznie powołany w najbliższej kolejności). Umowa może dotyczyć zrzeczenia się po jednym tylko spadkodawcy.
Przyszły spadkodawca w dacie zawarcia umowy może mieć ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Jednak przyszły spadkobierca, jeśli działa osobiście, musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Osoby niemające takiej zdolności lub w niej ograniczone mogą działać przez swoich przedstawicieli za uprzednią zgodą sądu opiekuńczego.
Umowę zrzeczenia się dziedziczenia mogą także zawrzeć przyszli małżonkowie jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego.
Kogo dotyczą skutki umowy o zrzeczenie się dziedziczenia?
Zstępni zrzekającego się, jakkolwiek objęci skutkami umowy (nie dziedziczą po spadkodawcy, jeśli w danym stanie faktycznym wstępowaliby w miejsce zrzekającego się), nie są stronami umowy. Zrzeczenie się obejmuje bowiem także zstępnych osoby rezygnującej w ten sposób z praw do przyjęcia masy spadkowej. Można jednak do aktu notarialnego wprowadzić odpowiednie zapisy, które będą w stanie ograniczyć skutki zrzeczenia się do konkretnych osób.
Zstępni zostaną objęci zakresem działania umowy zrzeczenia się dziedziczenia niezależnie od swojej woli i zgody. Dodatkowo trzeba pamiętać, że skutki dotyczą zstępnych nie tylko żyjących w chwili zawarcia kontraktu, ale także osób, które urodziły się po tej dacie i osób, których pochodzenie od zrzekającego się zostało ustalone dopiero po dacie zawarcia umowy lub po dacie otwarcia spadku.
Czym się różni zrzeczenie się dziedziczenia od odrzucenia spadku?
W praktyce często mylone jest odrzucenie spadku i zrzeczenie się dziedziczenia, jednak w rzeczywistości są dwie różne instytucje. Skutek obu jest tożsamy i prowadzi do rezygnacji ze spadku, jednak zrzeczenia się spadku dokonuje się tylko i wyłącznie w formie umowy zawartej przez potencjalnego spadkodawcę i potencjalnego spadkobiercę. Z kolei odrzucenie spadku jest możliwe po śmierci spadkodawcy i jest czynnością jednostronną, nie jest umową. Odrzucenie spadku powinno być złożone w formie oświadczenia u notariusza lub przed sądem.
Dodatkowo trzeba pamiętać, że zrzeczenia spadku można dokonywać jedynie względem spadkobierców ustawowych. Odrzucenie spadku dotyczy nie tylko osób dochodzących do dziedziczenia na podstawi ustawy, ale także osób powołanych do spadku w drodze testamentu.
