Ubezwłasnowolnienie polega na całkowitym albo częściowym pozbawieniu zdolności danej osoby do czynności prawnych w celu ochrony jej interesów życiowych i majątkowych. Należy pamiętać, że ubezwłasnowolnienie nie dotyczy zdolności prawnej, a jedynie zdolności do czynności cywilnoprawnych. Osoba ubezwłasnowolniona nie będzie miała zdolności do czynności prawnych, ale będzie nadal posiadała zdolność prawną. Kodeks Cywilny wprowadza dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia: całkowite i częściowe.

Decyzję o ubezwłasnowolnieniu osoby fizycznej podejmuje sąd okręgowy, w okręgu którego zamieszkuje osoba, której dotyczy wniosek. Postępowania o ubezwłasnowolnienie są zazwyczaj długie i skomplikowane, dlatego też chcąc wystąpić z takim żądaniem, warto rozważyć powierzenie przygotowania pozwu oraz poprowadzenia sprawy przed sądem cywilnym adwokatowi mającemu doświadczenie w prowadzeniu spraw o ubezwłasnowolnienie.

Jeżeli znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu: www.kancelariawach.pl

Ubezwłasnowolnienie całkowite.

Zgodnie z brzmieniem art. 13 § 1 Kodeksu Cywilnego osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Przyjmuje się, że wskazane w art. 13 przyczyny zaburzeń psychicznych mają charakter jedynie przykładowy, zatem mogą być wywołane także z innych przyczyn, np. demencji starczej.

Celem instytucji ubezwłasnowolnienia jest ochrona nie tylko praw majątkowych danej osoby, lecz także jej praw niemajątkowych, w tym dóbr osobistych, przykładowo zdrowia, albowiem m.in. umożliwia poddanie danej osoby leczeniu.

Skutki ubezwłasnowolnienia całkowitego.

Skutki orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu całkowitym są daleko idące. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie ma zdolności do czynności prawnych. W jej imieniu decyzji dokonuje ustanowiony opiekun, z kolei w przypadku każdej istotnej decyzji dotyczącej ubezwłasnowolnionego, potrzebna jest zgoda sądu opiekuńczego. Jedną z konsekwencji jest przykładowo brak możności zawarcia przez tę osobę małżeństwa czy też powstanie z mocy prawa pomiędzy nią a jej małżonkiem przymusowej rozdzielności majątkowej. Każda bowiem czynność prawna dokonana przez osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie pozostaje nieważna. Ubezwłasnowolniony nie może sporządzić testamentu, wynająć mieszkania, wziąć udziału w wyborach, czy wyrażać zgody na przeprowadzenie zabiegów medycznych. Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje ona jeszcze pod władzą rodzicielską (art. 13 § 2 k.c.).

Wyjątkowo osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może dokonywać decyzji w sprawach dotyczących bieżących umów dnia codziennego, które nie pociągają za sobą rażącego pokrzywdzenia osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie. Mowa tu np. o zakupie pożywienia czy biletu autobusowego.

Ubezwłasnowolnienie częściowe.

Przesłanki ubezwłasnowolnienia częściowego są podobne, lecz nie tożsame z przesłankami ubezwłasnowolnienia całkowitego. Różnica dotyczy, po pierwsze, przesłanki wieku, albowiem ubezwłasnowolniona może zostać jedynie osoba pełnoletnia. Po drugie, orzeczenie musi uzasadniać potrzeba pomocy w prowadzeniu spraw osobie, której postępowanie dotyczy, wywołana chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym albo innego rodzaju zaburzeniami, jeżeli jej stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego.

Skutki ubezwłasnowolnienia częściowego.

Skutki ubezwłasnowolnienia częściowego nie są tak daleko idące jak ubezwłasnowolnienia całkowitego. W świetle art. 15 Kodeksu Cywilnego osoba ubezwłasnowolniona częściowo ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych, uczestniczy zatem w obrocie cywilnoprawnym, ale w niepełny sposób i z zasady niesamodzielny. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratora.

Osoba o ograniczonej zdolności prawnej nie ma kompetencji do dokonywania niektórych czynności prawnych, np. sporządzenia testamentu, do dokonywania niektórych czynności prawnych potrzebuje zgody swego przedstawiciela ustawowego, a w niektórych przypadkach nawet zezwolenia Sądu, ma pełną kompetencję do dokonywania pozostałych czynności prawnych.

Zgodnie z Kodeksem Cywilnym, osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, a nadto może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.